فلسفه دهه فاطمیه زنده نگه داشتن فرهنگ فاطمی است. فلسفه دهه فاطمیه نشر و ترویج ویژگی های منحصر به فرد حضرت فاطمه زهرا و تبعیت از ایشان است.
زمینه به وجود آمدن روزهایی به عنوان ایام فاطمیه، به خاطر زنده نگه داشتن فرهنگ فاطمی می باشد.
سوگواری در ایام فاطمیه
در ایام فاطمیه مجالس گوناگون مذهبی به فراخور امکانات و شرایط مخصوص به خود بین این دو تاریخ معتبر که از روایات صحیحه استفاده می شود برگزار می گردد؛ عده ای روزهای ابتدایی نزدیک به شهادت اول را مثلاً پنج روز یا ۱۰ روز را به برگزاری مجالس وعظ و عزاداری می پردازند و عده ای هم با توجه به شرایط خاص خود ترجیح می دهند روزهای فاطمیه دوم را انتخاب کنند و برخی هم به زنده نگه داشتن هر دو روز می پردازند.
هدف از عزاداری در دهه فاطمیه
پس کسانی که به زنده نگه داشتن ایام فاطمیه اول و دوم می پردازند چنین دغدغه ای ندارند که مثلاً ۲۰ روز برای حضرت عزاداری کنند یا کمتر یا بیشتر.
هدف از تشکیل چنین مجالسی فهم و نشر فرهنگ فاطمی می باشد که این موضوع اختصاص به ایام فاطمیه اول یا دوم ندارد و ما باید به امید روزهایی تلاش کنیم که همه ایام ما «علوی»، «فاطمی» و «حسینی» شوند.
تبعیت از ائمه در مورد ایام فاطمیه
از آنجایی که مبنای عمل مسلمانان بر اساس معارف و دستورات قرآن و پیامبر اکرم (ص) و جانشینان او از خاندانش می باشد، بنابراین قول، عمل و تقریر پیامبر و اهل بیت (ع)، دلیل شرعی در اثبات جواز یک عمل می باشد. به عبارت دیگر یکی از راه های اثبات جواز عمل به یک کار می تواند عمل کردن یکی از معصومین (ع) به آن باشد زیرا در منابع اسلامی عمل کردن به سیره و روش معصوم که از جانب خداوند منصوب شده است حجیت دارد. به طوری که در مورد پیامبر گرامی اسلام در قرآن آمده که ایشان اسوه حسنه، برای بشریت هستند و لذا تمسک به سیره ایشان و جانشینانش روش حسن می باشد.
در کتاب ریاحین الشریعه در مورد سیره حضرت امام باقر (ع) آمده که هرگاه تب بر حضرت غلبه می کرد، آب سرد بر خود می ریخت و با صدای بلند به طوری که هرکس در خانه بود، صدای آن حضرت را می‌شنید، می فرمود: یا فاطمه بنت محمد (ص).
نظر علما در مورد ایام فاطمیه
علمای بزرگ ما به ایام شهادت معصومین توجه خاصی داشتند و برای ذکر فضائل آن بزرگواران در ایام شهادت ثواب زیادی قائل بودند، در این رابطه شهید مطهری(ره) می‌فرماید: «ایام فاطمیه است چرا ذکر فضائل و زندگی اهل بیت پیغمبر این همه اجر و ثواب دارد آنها انسان‌های ساخته‌شده هستند…» و باید توجه داشت که چون در تاریخ شهادت حضرت زهرا(س) اختلاف نظر وجود دارد، لذا در هر دوره تاریخ مشهور شهادت آن حضرت عزاداری برپا می‌شود
دهه فاطمیه یا ایام فاطمیه
البته تعبیر به دهه فاطمیه کمتر می‌شود و بیشتر ایام فاطمیه گفته می‌شود در این ایام، ممکن است در برخی از جاها یک روز و در برخی از جاها چند روز برای آن حضرت عزاداری شود. از طرفی باید توجه داشت که مصیبت حضرت زهرا (س) مصیبتی عظیم است و هر چه مصیبت بزرگ‌تر باشد، عزاداری مربوط به آن هم بیشتر خواهد بود.
در سنت شیعیان مدت خاصی برای عزاداری وجود ندارد و معروف شدن دهه اول یا دوم در سالهای اخیر با تأسی به دهه اول محرم صورت گرفته و روایت یا سنتی که چنین توصیه‌ای داشته باشد در دست نیست. جایگاه بلند دخت رسول خدا (ص) و شهادت ایشان در راه دفاع از حقانیت امیرالمؤمنین علی (ع) و نیز مصائب وارد شده بر ایشان، علت این سنت در بین شیعه است.
